Ҡатын-ҡыҙ сәләмәтлеге өсөн нимә мөһим?

Йәшәү йәме – һаулыҡта. Шуға күрә уға һаҡсыл ҡараш бәләкәйҙән булырға тейеш. Бөгөн иһә гүзәл зат вәкилдәренең сәләмәтлеге тураһында яҙмаҡсыбыҙ. Ғәҙәттә, ҡатын-ҡыҙҙың сырағы ҡырҡ, береһе һүнһә, икенсеһе яна, тиҙәр. Әммә, Башҡортостандың Һаулыҡ һаҡлау министрлығынан хәбәр итеүҙәренсә, ҡатындар түбәндәге шарттарға иғтибар итергә тейеш.

1. Гормональ үҙгәреш, бауыр, эндокрин системаһы, йәрәхәттәр, стреслы хәлдәрҙең күп булыуы, беренсе баланың 30 йәштән һуң тыуыуы йәки баланың юҡлығы;
2. Ҡатын-ҡыҙ яғынан нәҫелдең ҙур йоғонто яһауы тураһында оноторға ярамай. Олоғайған һайын яман шеш сирҙәре хәүефе лә арта, сөнки 40 – 60 йәштәрҙә, менопауза осоронда, эндокрин системаһының тотороҡлолоғо кәмей. Тик хәҙер, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, түштәге яман шеш йәш ҡатындарҙа ла табыла;
3. Ҡояш нурҙары аҫтында йыш йөрөү, аборттар, май күп булған аҙыҡ-түлек, холестерин, шәкәр.

Һөт биҙе яман шеше тәүге стадияларҙа үҙе тураһында һиҙҙермәҫкә мөмкин. Шеш үҫкән һайын һөт биҙендә шештәр барлыҡҡа килә, түш формаһы үҙгәрә, ҡыҙара.

Һөт биҙе яман шешенә юл ҡуймаҫ өсөн түбәндәге иҫкәртеү сараларын күрергә кәрәк:

1. 20 – 40 йәштәрҙә йылына бер тапҡыр гинеколог кабинетында тикшереүҙәр үтергә кәрәк;
2. 40 йәшкә тиклем йылына бер тапҡыр һөт биҙенә ультратауыш тикшереүен үткәреү зарур;
3. 35 йәштә һөт биҙен рентген иҫкәртеү тикшереүе (маммография) старт ала, 40 – 50 йәштә – ике йылға бер тапҡыр, 50 – 75 йыл һайын үткәрелә.

Һөт биҙе сирҙәрен иҫкәртеүҙә түбәндәгеләр мөһим:

1. Өшөмәҫкә, ҡышын һәм яҙын А, В1, В2, С, Е витаминдары һәм йод, селен микроэлементтары булған препараттарҙы эсергә;
2. Репродуктив система, бауыр, ҡалҡан биҙе сирҙәрен дауалау һәм иҫкәртеү;
3. Стрестарҙы булдырмаҫҡа;
4. Сынығыу;
5. Юғары калориялы аҙыҡ-түлек урынына күберәк йәшелсә-емеш ашарға;
6. Телевизор, компьютер һәм телефонды аҙнаһына 20 сәғәттән күберәк файҙаланмаҫҡа;
7. Зыянлы ғәҙәттәрегеҙ булһа, уларҙан ҡотолорға кәрәк.

Сәләмәтлек – һәр кемдән хәстәрлек һәм аҡыллы мөнәсәбәт талап иткән байлыҡ ул. Һаулыҡ тураһында һүҙ сығыу менән иң тәүҙә башҡа бер ниндәй ауырыу булмауы хаҡында уй килә. Тик һаулыҡ төшөнсәһе күпкә  киңерәк. Ул – тормоштағы төрлө ҡаршылыҡтарға бирешмәү өсөн дәрт-көс сығанағы, һәр көнгә шатланыу, эшкә һәләтлелек, яҡындарың менән бергә булыу, тигән һүҙ. Өҫтәүенә һау-сәләмәт кеше үҙен яҡшыраҡ тоя, йәшәү әүҙемлеген оҙаҡҡараҡ һаҡлай, медицина ярҙамына һирәгерәк мөрәжәғәт итә, йәмғиәт тормошонда әүҙемерәк ҡатнаша. Шуға күрә һаулыҡ һаҡлау системаһы дауалауға ғына түгел, төрлө ауырыуҙарҙы иҫкәртеүгә лә ҙур иғтибар бүлә.

Сәләмәтлегегеҙҙең иң мөһим хазина икәнлеге тураһында онотмағыҙ, гүзәл заттар. Тирә-яҡтағы күп нәмә, шул иҫәптән ғаилә именлеге, балалар бәхете ҡатын-ҡыҙға бәйле. Тиккә генә уны донъя тотҡаһы тип атамағандар.

Айрат Нурмөхәмәтов фотоһы.