Бөтә яңылыҡтар
Общие статьи
29 Ғинуар 2022, 08:55

Тауыҡтарҙы ҡышҡыһын нисек ашатырға?

Йәйен иркендә йөрөгән тауыҡтар витаминды ҡояш нурында үҫкән үҫемлектәрҙән ала. Ә һалҡындарҙа уларҙы дөрөҫ туҡландырырға белер кәрәк.

Тауыҡтарҙы ҡышҡыһын нисек ашатырға?
Тауыҡтарҙы ҡышҡыһын нисек ашатырға?

Тауыҡтар аҙыҡ төрләмәй, шуға ла бирелгән ашлыҡтан тыш та үҙҙәренә ем таба ала, ләкин был эште ҡоштарҙың үҙҙәренә генә ҡайтарып ҡалдырмай, өҫтәмә ризыҡ та әҙерләү мөһим. Йомортҡа, ит бик күп файҙалы матдәләрҙән тора. Дөрөҫ туҡландырһаң, йыл әйләнәһенә ҡош-ҡорт та буш ҡалдырмаҫ. Өҫтәмә туҡландырыуға аҡһым, май, углевод, витамин һәм минераль матдәләргә бай аҙыҡтар инә.

 

Аҡһым

 

Ҡош ите, бигерәк тә йомортҡаһы аҡһымға бай. Әгәр бирелгән ашламала ул тейешле кимәлдә булмай икән, тауыҡтар уны бер ҡайҙан да тапмай. Бигерәк тә ҡыш көндәрендә. Аҡһым үҫемлектә, малдарҙан алынған ризыҡта була. Икенсеһендә бигерәк тә файҙалыраҡ, сөнки уларҙа күпләп аминокислоталар барлыҡҡа килә. Ундай аҙыҡтарға барлыҡ һөт ризыҡтары инә. Балыҡ сәнәғәте, ит комбинаттары ҡалдыҡтары ла ифрат күп аҡһым тәшкил итә. Үҫемлектән алынған аҡһымлы аҙыҡтарҙан көнбағыш, соя, борсаҡ һәм башҡа ҡуҙаҡлылар ҡалдыҡтарын бирергә мөмкин.

 

Майҙар

 

Улар ҡош тәненең йылылығын тәьмин итә, шуға ла калориялы ашты ҡыш күберәк бирергә кәрәк. Бынан тыш, йомортҡа һалыуҙа, себештәрҙең үҫеүендә, иттең тәмен яҡшыртыуҙа майһыҙ булмай. Аҙыҡтарҙан иһә кукуруз менән һоло алмаштырғыһыҙ.

 

Углевод

 

Башлыса крахмал, шәкәр күп булған аҙыҡтар инә. Углеводтар организмдың эске ағзаларының, мускул системаһының эшләүенә булышлыҡ итә, энергия сығанағы булып тора. Углеводтарға бигерәк тә сөгөлдөр, кишер, картуф, ҡабаҡ бай. Шул уҡ ваҡытта был аҙыҡтарҙы күпләп биреү ҡоштарҙы һимертеүе мөмкин. Ит өсөн тотолғандарға ярап ҡалһа ла, йомортҡа һалғандары өсөн артығы кәрәкмәй.

 

Минералдар

 

Минераль матдәләр аҙыҡтың төп өлөшөн тәшкил итә. Улар етешмәгән хәлдә ҡош тәнендә үҙгәрештәр барлыҡҡа килә, ауырыуҙарға тиҙ бирешә. Әгәр ҙә ул иркендә йөрөһә, башлыса минералдарҙы ерҙән таба.

Организмы нимә талап итә, шуны ашай. Әгәр ҙә ситлектә, бикле һарайҙа тотолһа, кәм тигәндә кальций, фосфор, калий менән тәьмин итергә кәрәк. Кальций (Са) — ҡоштарҙың һөйәгенә, йомортҡаның ҡабығына мөһим булған матдә. Ул һөйәк ононда, аҡбурҙа, ағас көлөндә, йомортҡа ҡабығында, ҡабырсаҡтарҙа була. Ҡушымта рәүешендә иҙмәгә өҫтәргә кәрәк.

Фосфор (Р) шулай уҡ ҡоштарҙың һөйәген нығытыуға, үҫешенә кәрәк. Бынан тыш, ул организмдың башҡа матдәләрен һеңдереүгә булышлыҡ итә. Фосфор һөйәк ононда күпләп була. Шулай уҡ монокальцийлы фосфат, дикальцийлы фосфат, фосфорин һымаҡ матдәләр һатыла.

Натрий (Nа) матдәләр алмашыныуына булышлыҡ итә. Төп сығанағы — аш тоҙо, ләкин уны күпләп бирергә ярамай. Шуға ла тоҙҙо көнөнә ҡош башына бер грамм иҫәбенән һалалар.

 

Витаминдар

 

Был һүҙ vita тигәндән, беҙҙеңсә “ғүмер”ҙән алынған, йәғни ғүмер биргән матдәләр. Аҙыҡта һиҙелерлек булмайҙар, ләкин уларһыҙ ҙа мөмкин түгел. А, В, Д витаминдары етешмәһә, ҡошта авитаминоз ауырыуы башлана: үҫеше тотҡарлана, рахит башлана, инфекцияға тиҙ бирешә, тиҙ һалҡын тейә.

А витаминын “үҫеш витамины” тип йөрөтәләр. Ул аҙ булһа, ҡоштоң үҫеше тотҡарлана. А витаминына ҡуҙаҡлы культураларҙың япраҡтары, һабаҡтары, кәбеҫтә, кишер, кукуруз, ҡабаҡ, кесерткән, бәпембә бай.

Д витамины организмға башҡа минераль матдәләрҙең таралыуына, һеңеүенә булышлыҡ итә. Етешмәһә, рахит (һөйәктәрҙең ҡыйшайыуы, үҫешмәүе) барлыҡҡа килә. Уның төп сығанағы — балыҡ майы, ҡоро сүпрә (дрожжи). Ҡышын балыҡ майын иҙмәгә тәүлегенә ҡош башына 1,5 грамм иҫәбенән һалалар. Йәйен иркендә йөрөгән тауыҡтар витаминды ҡояш нурында үҫкән үҫемлектәрҙән ала.

В витамины етешмәһә, фалиж һуғыу осрағы барлыҡҡа килә, йомортҡаһынан себештәр сыҡмай. Витамин сүпрәлә, һөт ризыҡтарында, балыҡ ононда, шыттырылған бойҙай, һоло, арпала күп була. Шулай уҡ ҡышын силос биреү ҙә файҙалы.

 

Лилиә НУРЕТДИНОВА

https://bashgazet.ru/articles/y-m-i-t/2022-01-25/d-r-tu-landyr-a-2666935

Автор:
Читайте нас: